O przestępczości komputerowej słyszał każdy z nas. Coraz częściej przestępcy korzystają z nowych środków komunikacji w celu wyłudzenia danych osobowych oraz zdobycia haseł zabezpieczających do kont bankowych. Rozwija się sprzedaż przez Internet towarów zakazanych (substancje psychoaktywne), a także szerzy się rynek handlu podróbkami.
Ponadto wśród zagrożeń hybrydowych państwa zauważalne są działania graczy państwowych, którzy używają dezinformacji (tzw. fake news), w celu obniżenia wiarygodności państwa.
Dorośli, a szczególnie młodzież, narażona jest na stalking. Stalking określany jest jako uporczywe nękanie, bądź prześladowanie ofiary. Według kodeksu karnego stalking stanowi przestępstwo, za które grozi kara pozbawienia wolności do lat trzech, a w niektórych przypadkach nawet do dziesięciu. Za uporczywe nękanie przyjmuje się prześladowanie, dokuczanie innej osobie, głuche lub obraźliwe telefony, niechciane SMS-y oraz e-maile, śledzenie, obserwowanie, nachodzenie, fotografowanie itp.
O tych zagrożeniach, które występują także w cyberprzestrzeni słyszymy dość często. Policja walczy także z innymi przestępstwami internetowymi jak pornografia dziecięca, czy aktywność pedofili.
Zapominamy jednak o innych zagrożeniach, które związane są z przestrzenią wirtualną.
Pamiętajmy, że dla młodych ludzi sieć stanowi źródło wiedzy, informacji, jest wsparciem w nauce szkolnej, miejscem rozrywki i realizacji zainteresowań, a także coraz częściej – przestrzenią do wyrażania emocji, nawiązywania i budowania relacji społecznych, kreowania swojego wizerunku. Rośnie zaufanie wśród nastolatków do treści upowszechnianych przez influencerów, który kształtują postawy młodych, stając się ich autorytetami.
Szczególne groźne jest zbyt długie przebywanie przed urządzeniami elektronicznymi – smartfonami, czy też laptopami.
Dzieci i młodzież spędzające dużo czasu online narażone są na uzależnienie. Coraz częściej dotyczy to nawet kilkulatków, którzy pozbawieni dostępu do sieci i swoich ulubionych treści tracą zdolność prawidłowego funkcjonowania, reagują emocjonalnie, zdarza się, że agresywnie. Dzienny kontakt z wszelkimi urządzeniami ekranowymi nie powinien przekraczać od 30 do 60 min (w zależności od wieku dziecka). Zagrożenie uzależnieniem od sieci, poza intensywnością dostępu, wzmacniane jest przez nagradzanie dzieci dostępem do urządzeń elektronicznych, zachęcanie nimi do jedzenia czy wykonywania innych codziennych czynności albo wykorzystywanie ich do uspakajania dziecka, szczególnie w sytuacjach jego silnych emocji.
To już nie tylko gry komputerowe, ale kanały społecznościowe uzależniają młodych. Wśród osób dużo korzystających z Internetu zauważalne są wady postawy, nadwaga, kłopoty ze wzrokiem, zespół ciaśni nadgarstka, a przy częstym używaniu smarfona zmarszczek technologicznych, powstających w wyniku osłabienia mięśni żuchwy i szyi. Bardzo niepokojącym przejawem chorobliwej fascynacji światem gier jest oddawanie się tej aktywności kosztem nocnego odpoczynku/snu. Uzależnienie od telefonów, komputerów zarówno gier, jak i portali społecznościowych, informacji na kanałach społecznościowych przejawiać się może jako:
• silne pragnienie/poczucie przymusu korzystania z mediów cyfrowych;
• objawy stanu abstynencyjnego, pojawiające się w momencie przerwania aktywności – drażliwość, złość, wściekłość, zalewający smutek, agresja;
• stała konieczność zwiększenia ilości czasu spędzanego w sieci;
• obniżenie zainteresowania innymi aktywnościami;
• zaniedbywanie podstawowych obowiązków domowych czy szkolnych,
• uporczywe kontynuowanie zachowania pomimo negatywnych konsekwencji (np. ciągłego zwracania uwagi przez rodziców, kłótni z tego powodu czy pogorszenia wyników w nauce)[1].
Należy więc kontrolować nie tylko treści, jakie oglądane są przez dzieci i młodzież, ale także czas spędzany przed urządzeniami. Ponadto położyć nacisk na dbanie o ich rozwój fizyczny, który przez długotrwałe przebywanie przed komputerem czy telefonem komórkowym zostaje znacznie ograniczony – ze szkodą dla tych osób.
[1] Na podstawie „Bezpieczeństwo dzieci i młodzieży online Kompendium dla rodziców i profesjonalistów”, Warszawa 2018.