Oszustwo komputerowe jest przestępstwem powszechnym. Zgodnie z art. 287 Ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1138 z późn. zm.; dalej jako: Kodeks karny lub KK) – Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub wyrządzenia innej osobie szkody, bez upoważnienia, wpływa na automatyczne przetwarzanie, gromadzenie lub przekazywanie danych informatycznych lub zmienia, usuwa albo wprowadza nowy zapis danych informatycznych podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. W wypadku mniejszej wagi, sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Warto wskazać ponadto, że jeżeli oszustwo popełniono na szkodę osoby najbliższej, ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.
Na czym polega to przestępstwo? Jak wynika z Kodeksu karnego może to być:
-
- wpływanie na automatyczne przetwarzanie danych informatycznych,
-
- wpływanie na automatyczne gromadzenie danych informatycznych,
-
- wpływanie na automatyczne przekazywanie danych informatycznych,
-
- zmiana zapisu danych informatycznych,
-
- usunięcie zapisu danych informatycznych,
-
- wprowadzenie nowego zapisu danych informatycznych.
Słusznie zaznacza się, że przepis wymaga, aby zachowanie sprawcy przyjmujące jedną z postaci wymienionych w znamionach, było podjęte przez niego bez upoważnienia do dokonania odpowiednich czynności na nośniku zawierającym, przetwarzającym, gromadzącym lub przesyłającym informacje (M. Dąbrowska-Kardas, P. Kardas [w:] Kodeks karny. Część szczególna. Tom III. Komentarz do art. 278-363 k.k., wyd. V, red. W. Wróbel, A. Zoll, Warszawa 2022, art. 287.)
Warto określić także czym są dane informatyczne. W doktrynie definiuje się je jako zapisy na komputerowych nośnikach informacji (J. Lachowski [w:] Kodeks karny. Komentarz, wyd. III, red. V. Konarska-Wrzosek, Warszawa 2020, art. 287). Ponadto zaznacza się, że rodzaj nośnika nie ma znaczenia. Definicję legalną danych informatycznych zawiera art. 1 lit. b konwencji o cyberprzestępczości. Zgodnie z treścią tego przepisu jest to dowolne przedstawienie faktów, informacji lub pojęć w formie właściwej do przetwarzania w systemie komputerowym, łącznie z odpowiednim programem powodującym wykonanie funkcji przez system informatyczny (J. Lachowski, op. cit.).
Omawiany przepis chroni dwa dobra prawne. Jest to po pierwsze mienie a ponadto zapisy informacji oraz zasady automatycznego ich przetwarzania, gromadzenia lub przesyłania (M. Dąbrowska-Kardas, P. Kardas, op. cit.)
Oszustwo komputerowe to tzw. przestępstwo kierunkowe. W tym przypadku celem sprawy musi być osiągnięcie korzyści majątkowej albo wyrządzenie innej osobie szkody. Może być one popełnione jedynie z zamiarem bezpośrednim.
Przestępstwo to zagrożone karą pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Z kolei w wypadkach mniejszej wagi sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
W Internecie czeka na nas wiele zagrożeń. Ustawodawca wychodząc naprzeciwko zmieniającym się działaniom przestępców uregulował odpowiedzialność za tzw. oszustwo komputerowe. Pamiętać jednak należy, że w Internecie możemy być oszukani na różne sposoby. W tym zakresie trzeba mieć na względzie art. 286 §1 KK. Zgodnie z tym przepisem – Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadza inną osobę do niekorzystnego rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem za pomocą wprowadzenia jej w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
W przypadku jakiegokolwiek oszustwa należy zawiadomić policję! Dbajmy o #BezpiecznePokolenia!
r.pr. Wojciech Kiełbasiński
Bibliografia:
- Lachowski [w:] Kodeks karny. Komentarz, wyd. III, red. V. Konarska-Wrzosek, Warszawa 2020.
- Dąbrowska-Kardas, P. Kardas [w:] Kodeks karny. Część szczególna. Tom III. Komentarz do art. 278-363 k.k., wyd. V, red. W. Wróbel, A. Zoll, Warszawa 2022.